ارزشیابی آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی خرداد برای كودكان 3 و 4 ساله دچار آسیب شنوایی شدید و عمیق فارسی زبان شهر تهران

فهرست مطالب

عنوان    صفحه
فصل اول: طرح پژوهش    
1-1- عنوان پژوهش ..........................................................................................................    
1-2- بیان مسئله ................................................................................................................    
1-3- اهداف پژوهش ........................................................................................................    
1-4- سؤالات پژوهش ......................................................................................................    
1-5- تعریف مفاهیم .........................................................................................................    
فصل دوم: پیشینیه تحقیق    
2-1- ویژگی‌های گفتار كودكان دچار آسیب‌ شنوایی ........................................................    
2-1-1- اشتباهات در بعد زنجیره‌ای گفتار .......................................................................    
2-1-2-- اشتباهات در بعد زبرزنجیره‌ای گفتار ..................................................................    
2-2- خاصیت‌های صوتی گفتار .......................................................................................    
2-3- درك شنیداری گفتار ...............................................................................................    
2-4- آموزش مهارت‌های شنیداری برای كودكان دچار آسیب شنوایی ............................    
2-5- انواع روش‌های ارزیابی مهارت‌های شنیداری برای كودكان دچار آسیب شنوایی ....    
2-5-1- درآمد ..................................................................................................................    
2-5-2- آزمون‌های غیرفارسی ارزیابی مهارت‌های شنیداری كودكان دچار آسیب شنوایی .    
2-5-3- آزمون‌های فارسی ارزیابی مهارت‌های شنیداری برای كودكان دچار آسیب شنوایی ....    
2-6- مروری بر اطلاعات و آمار موجود .............................................................................    
فصل سوم: روش پژوهش    
3-1- نوع پژوهش ...............................................................................................................    
3-2- محیط پژوهش ...........................................................................................................    
3-3- جامعه و نمونة پژوهش .............................................................................................    
3-4- روش گردآوری اطلاعات و مشخصات ابزار گردآوری اطلاعات ............................    
3-5- نحوة انجام كار .........................................................................................................    
3-5-1- پیش‌آزمون ...........................................................................................................    
3-5-2- نحوة ارزشیابی آزمون ...........................................................................................    
3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ................................................................................    
3-7- نحوة رعایت نكات اخلاقی ......................................................................................    
3-8- مشكلات اجرایی در انجام طرح ................................................................................    
فصل چهارم : یافته های پژوهش...........................................................................................    
4-1- درآمد...........................................................................................................................    
4-2- اعتبار ساختاری آزمون تعیین سطح مهارتهای شنوایی خرداد......................................    
4-2-1- تعیین اعتبار ساختاری آزمون با استفاده از مقایسة امتیازات دوگروه كودكان دچار كم شنوایی شدید و عمیق....................................................................................................    
4-2-2- تعیین اعتبار ساختاری آزمون با استفاده از مقایسه امتیازات دو گروه كودكان 3 و 4 ساله...................................................................................................................................    
4-3- پایایی آزمون تعیین سطح مهارتهایی شنوایی خرداد....................................................    
4-4- تأثیر نوع آموزشهای مخصوص ناشنوایان بر امتیاز آزمون..........................................    
4-5- تأثیر میزان آموزشهای دریافتی كودك بر امتیاز آزمون.................................................    
4-6- تأثیر نوع سمعك بر امتیاز آزمون.................................................................................    
4-7- تأثیر سن كودك هنگام دریافت سمعك بر امتیاز آزمون..............................................    
4-8- تأثیر جنسیت بر امتیاز آزمون.......................................................................................    
4-9- یافته های توصیفی مدت زمان اجرای آزمون..............................................................    
فصل پنجم :‌نتیجه گیری    
5-1- بحث و نتیجه گیری    
5-2- كاربرد پژوهش    
5-3- پیشنهاد جهت تحقیقات آتی    
منابع    
References    
پیوست 2: برگه كسب اطلاعات پایه ای    
پیوست 3: برگه ثبت نتایج    
پیوست 4 : تصاویر زیرآزمون تمایزگذاری بین اصوات    
پیوست 5: تصاویر زیرآزمون شناسایی اصوات    
پیوست 6: تصاویر زیرآزمون درك جمله    
پیوست 1: داده های آماری    

 
فهرست نمودارها

عنوان    صفحه
نمودار (4-1) :‌نمایش تأثیر میزان آسیب شنوایی بر امتیازهای آزمون        
نمودار (4-2) : تأثیر سن بر امتیازهای آزمون    
نمودار (4-3) : نمایش همبستگی آزمون اولیه و مجدد    
نمودار (4-4) :‌نمایش همبستگی ،‌در كل آزمون    
نمودار (4-5) : تأثیر نوع آموزشهای مخصوص ناشنوایان بر امتیاز كل آزمون    
نمودار (4-6) : تأثیر میزان آموزشهای دریافتی كودك بر امتیاز كل آزمون    
نمودار (4-7) : تأثیر سن كودك هنگام دریافت سمعك بر امتیاز كل آزمون    
نمودار (4-8): تأثیر نوع و آرایش سمعك و جنسیت بر امتیاز كل آزمون
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

فصل اول

طرح پژوهش

1-1- عنوان پژوهش

ارزشیابی آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی خرداد برای كودكان 3 و 4 ساله دچار آسیب شنوایی شدید و عمیق فارسی زبان شهر تهران.

1-2- بیان مسئله

آسیب شنوایی در كودكان منجر به عوارض سوء متعددی می‌گردد كه از جمله این عوارض مشكلاتی در كسب مهارت‌های شنوایی (یعنی كشف صدا، تمایز اصوات، شناسایی اصوات، درك گفتار و ...)، مشكلاتی در رشد طبیعی زبان، مشكلات عدیده گفتاری و غیره می باشند. برای غلبه بر این عوارض سوء، پس از آن كه كودك مناسب‌ترین وسیله كمك شنوایی را دریافت نمود، باید آموزش‌های ویژه در حیطه‌های گوناگون توانبخشی شنوایی مثل، تربیت شنوایی، زبان‌آموزی، تولید و اصلاح گفتار، مشاوره و غیره به فراخور نیاز كودك ارائه شود. ترتیب شنوایی، نوعی آموزش ویژه برای ایجاد و یا بهبود مهارت‌های شنوایی است. اما چگونه می‌توان فهمید كه سطح مهارت‌های شنوایی كودك چقدر است و او به كدامیك از آموزش‌ها در حیطه تربیت شنوایی نیاز دارد؟ این اولین سؤا لی است كه شنوایی‌شناسان در حیطه توانبخشی شنوایی با آن روبرو هستند. روش درست این است كه ابتدا آزمون‌های شنوایی مختلف روی كودك انجام شود، سپس پاسخ‌های وی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بدین‌گونه كه باید آنچه را كه به كودك گفته شده (محرك) و از وی انتظار می‌رود را با نوع پاسخی كه می‌دهد، مقایسه نمود (اربر[1]، 1982). مربیان كودكان ناشنوا، مایلند هر یك از شاگردان خود را با روش و وسیله یكسان ارزیابی نموده و با توجه به نتیجه ارزیابی توانایی‌های شنوایی شاگردان، آن‌ها را برای قرارگیری در برنامه‌های آموزشی تربیت شنوایی، طبقه‌بندی نمایند.

نربون وشو در سال 1989 چند دلیل برای اهمیت انجام ارزیابی‌های توانایی بازشناسی شنیداری ذكر نمودند:

الف) ضمانت اجرایی برای آغاز تربیت شنوایی است.

ب) پس از یك دوره درمان، صرف‌نظر از نوع روشی كه در درك گفتار فراهم شده باشد، با اندازه گیریهای مجدد، مقدار پیشرفت درك گفتار در مقایسه با نتایج آزمون قبلی تعیین می گردد.

ج ) ناتواناییهای خاصی كه منجر به مشكل درك گفتار شده، شناسایی می گردد تا متعاقباً در برنامه ترتیب شنوایی لحاظ شوند.

از دیگر دلایل ارزیابی مهارتهای شنیداری می توان به موارد زیر اشاره كرد:

 1- استفاده از این آزمون‌ها به عنوان راهنمایی برای طراحی برنامه درمانی.

2- اطلاعاتی در زمینه انتخاب یا تغییر روش‌های آموزشی مختلف فراهم می‌نماید.

3- تمرینات مناسب گفتاری و شنیداری توسط درمانگران انتخاب می‌شود.

باید اذعان داشت كه آزمون‌های شنوایی و گفتاری استاندارد شده موجود قادر به تخمین دقیق سطح مهارت‌های شنوایی كودكان دچار آسیب شنوایی نیستند. زیرا اولاً برای كودكان شنوا استاندارد شده‌اند و از آنجا كه مشكل درك گفتار، بیشتر در آسیب شنوایی است. بنابراین میزان درك گفتار دو كودك شنوا و ناشنوای هم‌سن بسیار از هم فاصله دارد. ثانیاً در آن دسته از آزمون‌هایی كه پاسخ كودك شفاهی است، به دلیل وجود مشكلات گفتاری، برای كودكان دچار آسیب شنوایی قابلیت اجرا ندارد. بنابراین برای تعیین سطح مهارت‌های شنوایی كودكان دچار آسیب شنوایی به آزمونی معتبر و پایا نیاز داریم.

در سال 1375، یك نوع آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی به نام آزمون مدرس برای كودكان كم‌شنوای 6 تا 7 ساله فارسی‌زبان استاندارد شد (احمدی، 1375) و در سال 1382 آزمون سطح‌بندی دیگری بر مبنای آزمون اپت/های[2] (آلن[3] و سرواتكا[4]، 1994) برای افراد مبتلا به كم‌شنوایی ملایم تا عمیق ردة سنی 5 تا 20 سال ساخته و ارزشیابی شد (مظاهر یزدی، 1382). بعلاوه در چند سال اخیر بر اهمیت تشخیص سریع آسیب‌شنوایی برای ارائه هر چه سریعتر خدمات توانبخشی تأكید می شود. یاشیناگا - ایتانو[5] و همكارانش (1998) مطالعه ای را در دو گروه از كودكان دچار آسیب شنوائی انجام دادند كه در یك گروه تشخیص كم شنوایی قبل از 6 ماهگی بوده و در گروه دیگر بعد از 6 ماهگی . هر یك از كودكان ظرف دوماه مداخلات توانبخشی و درمانی را دریافت كردند.

[1]- Erber, N.P.

[2]- Avditary Perception Test for the Hearing Impaired (APT/HI)

[3]- Alen

[4]- Serwatka

[5] - yashinaga - Itano

...

فصل دوم

پیشینه تحقیق

2-1- ویژگی‌های گفتار كودكان دچار آسیب شنوایی:

اغلب هنگامی كه درباره گفتار كودكان دچار آسیب شنوایی صحبت می‌گردد، خطاهای بعد زنجیره‌ای (اشتباهات در اصوات گفتاری) و خطاهای بعد زبرزنجیره‌ای (اشتباهات در ریتم گفتار، پروزودی، زیروبمی، سرعت، شدت و دیرش آواها و كلمات) مطرح می‌شود. طبق قاعده‌ای كلی، باقیمانده شنوایی بیشتر، منجر به خطاهای كمتری در بعد زنجیره‌ای و زبرزنجیره‌ای گفتار می‌شود (جارالهی، 1379).

2-1-1- اشتباهات در بعد زنجیره‌ای گفتار[1]

كودكان دچار آسیب شنوایی، در تلفظ واكه‌ها و همخوان‌های سادi و مركب، اشتباهات بسیاری دارند. بررسی تعدادی كودك كه از سمعك استفاده می‌كردند و میانگین سطح شنوایی آن‌ها، 95 دسیبل HL بود نشان داد كه 56% همه واكه‌ها و هم‌خوان‌های مركب و 72% همه هم‌خوان‌ها توسط آن‌ها اشتباه تشخیص داده شده بود (ماركیدز، 1970؛ به نقل از تای موری، 1998). تعجبی ندارد كه رابطه معكلوسی بین اشتباهات واكه و هم‌خوان و قابلیت فهم كلی وجود داشته باشد. همچنان كه تعداد اشتباهات در گفتار كودك افزایش می‌یابد، قابلیت نهم آن گفتار كاهش می‌یابد (اسمیت، 1975؛ به نقل از تای موری، 1998).

2-1-2- اشتباهات در بعد زبرزنجیره‌ای گفتار

كودكانی كه دچار آسیب شنوایی شدید و عمیق هستند، گفتارشان متمایز از گفتار كودكان شنوای هم‌سن آن‌ها است. گفتار آن‌ها اغلب توأم با تنفس، دشواری، انقطاع و بدون وزن و نواخت مناسب به گوش می‌رسد. اشتباهات در الگوهای زبرزنجیره‌ای در تولید این گفتار نابجا مؤثر است. این اشتباهات عبارتند از: اشتباه در فشار، سرعت صحبت كردن، هماهنگی در تولید، كنترل تنفس، زیروبمی و شدت (جارالهی، 1379).

2-2- خاصیت‌های صوتی گفتار

برای درك چگونگی دریافت گفتار، آگاهی از خاصیت‌های صوتی آن، ضروری است. این خاصیت‌ها از سه جنبه شدت، بسامد و دیرش (تداوم زمانی) قابل بررسی هستند (احمدی، 1375).

[1] - Segmental